Zuid-Holland behoort tot de wereldwijde top op het gebied van quantumtechnologie. Dankzij onderzoeken aan de TU Delft en Universiteit Leiden, de kennis bij instituten TNO en QuTech, en het snelgroeiende aantal startups kent de regio een uniek quantumecosysteem. Om die positie te behouden en regionale samenwerkingen met bedrijven, organisaties en overheden aan te jagen, ontwikkelden InnovationQuarter en partners het Quantum Regionale Actieprogramma. Josepha van Kollenburg werd begin dit jaar aangesteld als programmamanager, met de taak het programma uit te voeren. Hoe pakt ze dit aan, en welke rol speelt InnovationQuarter?
| Quantumtechnologie: kansen en risico’s Nieuwe medicijnen, gepersonaliseerde medische behandelingen, weerbaarheid tegen cyberaanvallen: dankzij de astronomische rekenkracht biedt quantumtechnologie kansen voor bijna ieder aspect van de samenleving. Op meerdere plekken ter wereld werken onderzoekers aan de quantumcomputer, die binnen enkele minuten berekeningen oplost waar een normale computer miljoenen jaren over doet. Naar verwachting is de ‘supercomputer’ er binnen tien jaar. Dat brengt niet alleen kansen met zich mee, maar ook risico’s voor gegevensbescherming, de economie en nationale veiligheid. Quantumcommunicatie biedt daarvoor een oplossing door communicatiekanalen extreem goed te beveiligen. |
Impact quantumtechnologie op regio
‘Quantumtechnologie kan onze samenleving drastisch veranderen’, stelt Jacqueline Schardijn, Business Developer Digitale Technologie bij InnovationQuarter. ‘Gemeentes, provincies en bedrijven zijn zich nog maar weinig bewust van de kansen en risico’s ervan. Maar die partijen zijn wel nodig, onder meer voor onderzoek naar toepassingsgebieden en beleidsaanpassingen’ De potentie van quantumtechnologie en de goede positionering van Zuid-Holland op dit gebied vormden voor haar de aanleiding voor het opstellen van het actieprogramma.
Josepha van Kollenburg (l) en Jacqueline Schardijn (r) zien veel potentie in quantumtechnologie en de goede positionering van Zuid-Holland op dit gebied.
Onderzoek en interviews
Voorafgaand bracht onderzoeksbureau Birch de regionale impact en toepassingsgebieden van de technologie in kaart. InnovationQuarter begeleidde het onderzoek en deed zelf een groot aantal interviews als input voor het actieplan. Het programma wordt gefinancierd door Metropoolregio Rotterdam Den Haag, de provincie Zuid-Holland en gemeentes.
600 quantumexperts op 3,5 km2
‘Er gebeurt ontzettend veel hier in Delft’, vertelt Josepha over de unieke positie van de regio. ‘Op 3,5 vierkante kilometer werken ruim 600 mensen aan quantumtechnologie. Een concentratie die je nergens anders terugziet.’ Doordat ieder bedrijf op een eigen onderdeel van de technologie focust, ontwikkelen ze zich razendsnel. ‘Zo is Qblox, een startup die controleapparatuur voor de quantumcomputer bouwt, in een jaar tijd verdubbeld naar 100 fte. En er komen steeds meer startups bij.’
Nieuwe waardeketen
De snelle toename van de verschillende startups levert nog een voordeel op. ‘Samen vormen ze de volledige supplychain van onderdelen om een quantumsysteem te bouwen’, legt Jacqueline uit. ‘Denk aan speciale chips, kabels en test- en meetsystemen. Daarmee creëren we een compleet nieuwe waardeketen.’ Eind dit jaar verrijst een nieuw pand dat 2.500 vierkante meter ruimte biedt aan quantumonderzoek. Het pand is al voor 70 procent verhuurd aan 7 verschillende bedrijven. ‘Daarmee biedt het ecosysteem veel werkgelegenheid en ruimte aan de nieuwe startups.’
“Voor partijen buiten de academische wereld is quantumtechnologie een ver-van-mijn-bedshow. Dat maakt het zo belangrijk om awareness te creëren van de impact.”
Potentie ecosysteem benutten
Om deze enorme potentie te benutten, moet de academische wereld meer samenwerken met de provincie, gemeentes en bedrijven. ‘Door meer partijen te betrekken, kunnen we de technologie toepassen en als regio sneller groeien’, legt Josepha uit. ‘Dat bevestigt ook het Birch-rapport.’ De uitdaging zit ‘m in het slaan van die brug. ‘Voor partijen buiten de academische wereld is quantumtechnologie een ver-van-mijn-bedshow. Dat maakt het zo belangrijk om awareness te creëren van de impact van de technologie. Met het actieprogramma proberen we dat te bereiken.’ Het programma bevat plannen voor nieuwe fieldlabs en samenwerkingsprojecten, waaronder een met de haven van Rotterdam. InnovationQuarter was de aanjager die dit project van de grond tilde.’
Quantum Delft: aanjager en facilitator
Met tien jaar ervaring in de petrochemische plasticindustrie is Josepha geen onbekende in de wereld van startups, fieldlabs en innovatie. Ze werkte er als strateeg, communicatieadviseur en verbinder om de kunststofindustrie te verduurzamen. Via ondernemerscentrum YES Delft! kwam ze in contact met Jacqueline, die een kartrekker zocht voor het actieprogramma. Die rol vervult Josepha nu vanuit hotspot Quantum Delft. Als aanjager en facilitator van het ecosysteem is die locatie een belangrijke schakel in de uitvoering van het programma.
Deuren openen naar marktpartners
Quantum Delft is de eerste locatie van House of Quantum, het toekomstige hoofdkantoor van het Nederlandse quantumecosysteem. Later volgen nog vijf House of Quantum-locaties in Nederland, waarvan twee in Delft. ‘De locaties brengen de knappe koppen samen en bieden toegang tot kostbare onderzoeksapparatuur’, legt Josepha uit. ‘Ze kunnen bijvoorbeeld een makerspace, cleanroom of quantumvriezer huren. In de fieldlabs kunnen bedrijven, mkb’s en startups uit andere sectoren experimenteren met de technologie.’ Quantum Delft biedt daarnaast support bij zaken als exportcontroles, intellectueel eigendom en promotie van evenementen. ‘Ook daarmee openen we de deuren naar marktpartners.’
InnovationQuarter: verbinder bedrijfsleven
Quantum Delft werkt nauw samen met InnovationQuarter om het ecosysteem verder uit te bouwen. Naast initiatiefnemer van het actieprogramma is Jacqueline de verbinder met het bedrijfsleven. ‘Met het grote netwerk van InnovationQuarter slaan we de brug tussen de quantumwereld en de industrie’, beschrijft ze. ‘We linken de quantumbedrijven aan ondernemers met uitdagingen waarvoor quantumtechnologie mogelijk een oplossing biedt.’ Daarnaast organiseert InnovationQuarter samen met partners workshops, kennissessies en inspiratie-events voor bedrijven, provincies en gemeentes. De eerstvolgende is op 25 mei: Quantum meets Mechatronics and Semicon Industry.
Quantumtechnologie toepassen
De komende twee jaar wil Josepha via heldere en toegankelijke communicatie iedereen binnen en vooral buiten het ecosysteem informeren over de toepassingen en wetenschappelijke ontwikkelingen van quantumtechnologie. ‘Daar vallen ook de events onder die we met InnovationQuarter organiseren.’ Daarnaast wil ze investeren in nieuwe spin-offs, fieldlabs en projecten om steeds meer partijen kennis te laten maken met de technologie. ‘En we versterken onze samenwerking met de Universiteit Leiden en het quantumecosysteem daar.’ Op die manier werkt ze toe naar haar langetermijndoel: ‘De mogelijkheden van quantumtechnologie stap voor stap verhelderen, zodat bedrijven er meer feeling mee krijgen en ze de technologie gaan toepassen in hun bedrijfsprocessen.’
Op tijd instappen
Jacqueline benadrukt dat toepassing van quantumcommunicatie (zie kader) geen kwestie is van willen, maar van moeten. ‘De snelle digitalisering en technologische ontwikkelingen brengen gevoelige data en informatie in gevaar. Zo kan een quantumcomputer een goed beveiligd algoritme gemakkelijk kraken. Het is daarom niet de vraag óf, maar wanneer belangrijke systemen en databases worden gehackt. Van overheidsinstellingen bijvoorbeeld, maar ook van financiële dienstverleners, ziekenhuizen en andere organisaties met kritieke infrastructuren. Quantumcommunicatie is dé oplossing om zeker te weten dat je data veilig verstuurt. Als we als samenleving onafhankelijk, weerbaar en soeverein willen blijven, moeten we dus op tijd in deze technologie stappen.’
Bron: InnovationQuarter
